هیجده گام؛

با روزهایی که در آن به سر می بریم

رضا بردستانی
نویسنده و پژوهشگر
گام اول :
فرا رسیدن عید سعید فطر بر تمامی مسلمین به ویژه روزه دارانی که سر شار از معنویت و محبت الهی، توشه ای مملو از خوبی ها برای خود برداشتند مبارک و فرخنده باد!
گام دوّم:
فرهنگ این روزها تیتر اخبار است؛ دولت فرهنگ محور! نگاه فرهنگی! تلاش های فرهنگی! آمار فرهنگی و... یک سؤال ذهن من و شاید خیلی ها را به خود مشغول نموده است ، آیا این سال آغاز یک انقلاب فرهنگی در نگاه مدیران سیاسی و اجرایی هم هست یا خیر؟ و یا به تعبیر ساده تر، این سال می تواند نوید بخش توجه مستمر و جدی به بدنه ی کم رمق فرهنگ باشد یا ...؟ به هر حال وظیفه ی خود می دانیم از هر گام و قدمی که در راه اعتلای فرهنگ این مرز و بوم برداشته می شود صمیمانه قدردانی نماییم.
گام سوّم:
بودجه های خوبی به امور فرهنگی اختصاص یافته است. اگرچه تا به چرخه ی عملیاتی در آمدن، زمانی نسبتا قابل توجه باید سپری شود اما ،این اعداد و ارقام میلیاردی که گوشه و کنار می شنویم ای کاش در بست در اختیار فرهنگ و جامعه ی تلاشگر در عرصه ی فرهنگ تعلق می گرفت و دولت که لطف زیادی در حق فرهنگ نموده است از این اعداد و ارقام برای بخش عمرانی، آن هم در راستای امور فرهنگی هزینه نمی کرد که مزید امتنان و سپاسگزاری بیشتر بود!
گام چهارم:
در راستای همان نگاه فرهنگی، امیدواریم این بودجه ها در جایی که باید و شاید هزینه شود و مثل وام های اشتغال و بنگاه های زود بازده ، سر از برج و بارو های پایتخت در نیاورد! اگرچه سرمایه گذاری در امر مسکن هم به نظر می رسد یک گام فرهنگی محسوب شود اما همچنان امیدواریم این بودجه های پرُ و پیمان در جایی که گفته شده است هزینه شود . ای کاش می شد این بودجه های فرهنگی را وقف نمود تا برخی که توجهی به امور فرهنگی ندارند به احترام سنت حسنه ی وقف چشم از این میلیارد های بی زبان بردارند!
گام پنجم:
شهریور به انتهای خود رسید و خشکسالی به قوت و قدرت خود همچنان قربانی می گیرد . حال که می دانیم بحران کم آبی جهانی است و خشکسالی کمترین اثرش نابودی بخش شکننده و آسیب پذیر کشاورزی است،لا اقل بیاییم با جلوگیری از واردات بی رویه ی برخی اقلام کشاورزی که در ایران به وفور یافت می شود، به این شکنندگی و آسیب پذیری دامن نزنیم . بزرگان در کلام این گونه می گویند که واردات برخی از اقلام موجود در داخل و غیر ضروری! آفتی شده است برای کشاورزی ما . چشم انتظار واکنشی در خور از سوی دست اندرکاران این بخش می مانیم و برای بهبود اوضاع نچندان مناسب کشاورزان سخت کوش دست به دعا برمی داریم.
گام ششم :
این جا و آن جا می شود دید و شنید که برخی از معضلات اجتماعی دل خوشی ندارند.البته این خود مایه ی خرسندی و خوشحالی است، اما دیر هنگامی است که داد ملت عزیز هر منطقه به آسمان رسیده است که معضلات فرهنگی را باید ریشه یابی و مداوا نمود چرا که عقیده داریم این معضلات خود ریشه در بیماری های مسبوق به سابقه ی اجتماعی دارد که مداوا پذیر بوده و می توان با درایت به حل و درمان آن کوشید. پس ریشه یابی کنیم و درمان! و خدای ناکرده سعی نکنیم معضلات موجود را پنهان سازیم و یا با برخورد قهری سر پوش های رنگی خطرناک بر آن گذاریم که آن گاه این معضلات ریز و درشت خود به طوفانی ویرانگر مبدل می شوند.
گام هفتم:
امیدواریم ورزش استان دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل یزد به سرانجام خوش برسد و دو تیم فولاد و تربیت سر از لیگ برتر در آورند هر چند نیک می دانیم این قصه(ورود به لیگ برتر )سری دراز دارد. البته به لیگ برتری شدن یکی از این دو تیم نیز راضی خواهیم بود .
گام هشتم:
نیمی از سال 89 سپری شد، بهترین زمان برای بررسی ماه هایی است که پشت سر گذاردیم و نیک ترین اوقاتی است که می توانیم برای باقی مانده ی این سال تصمیمی عقلانی و مدبرانه اتخاذ نماییم. این را از این جهت یادآوری نمودیم که مدیران محترمی که در کسوت تصمیم گیری و تصمیم سازی شرف حضور دارند کمی بیشتر بجنبند و جسارتا کمی به سرعت رسیدگی های خود بیافزایند . نشود مثل این شش ماه که رفت و آب از آب هم تکان نخورد.
گام نهم:
این که خیال کنیم اگر همه چیز خوب باشد، بی عیب و نقص باشد کمی شبهه برانگیز است نگاه درستی نیست اگرچه برخی فقط دوست دارند همه چیز خوب باشد، بی عیب و نقص باشد و باقی قضایا... اما نکته در این جاست که اگر برخی کاستی ها را ببینیم، باور کنیم و بپذیریم برای درمان چشم زخم بد نیست! برخی عادت نموده اند همه چیز را خوب ببینند و خوب نشان دهند! غافل از این که واقعیت، در هر تنگنایی که قرار گیرد راه و رسم خویش را خوب ِ خوب بلد است و پای خواستن و نخواستن من یا دیگری نمی ایستد پس اگر در اطرافمان کمی و یا کاستی وجود دارد با آغوش باز پذیرا باشیم و به برطرف نمودن و نه رنگ و لعاب دادن ظاهری آن همت گماریم!
گام دهم:
تعطیلی را بچه ها خیلی دوست دارند البته برای کسانی که 90 روز متوالی است از درس و مدرسه در امان هستند تعطیلی چندان توفیری در خوش و ناخوش بودنشان ندارد اما برای کشوری که در ابتدای مسیر توسعه و پیشرفت قرار دارد تعطیلی دستآوردی جز عقب افتادن از برنامه هایی که پیش بینی شده است نخواهد داشت، ضمن احترام به تمامی عقاید و آداب و روسوم ابراز امیدواری می نماییم دست به سر و شکل تعطیلی های ریز و درشت در تقویم بکشیم و ده روزی از آن را از ریشه بی خیال شویم! امتحانش که ضرری ندارد! چه اشکالی دارد در ماتم و سرور به کار و امور هم میهنانمان هم رسیدگی نماییم؟!
گام یازدهم:
آرامش، آسایش و رفاه عناصری هستند که امید و شادی به همراه دارند . اما این سه گانه ی دوست داشتنی باید عمیق ، واقعی و در عین حال مدیریت شده باشند. خوب می دانیم آرامش زود گذر! آسایش ظاهری و رفاه کاذب خود معضلی است که می تواند خطر ساز و خطر ناک باشد. نمونه ی بارز این گونه شدن ها یکی همین ثروتمند شدن کاذب و یا غرق شدن در پول های باد آورده است . اگرچه از این دو مقوله درصد کمی در اجتماع برخوردارند اما همین رقم پایین نیز می تواند بر بخش عظیمی از اجتماع تأثیر گذارد که نتیجه و پیآمدهای خوشایندی به همراه ندارد. این را اگر قبول داشته باشیم رسانه ی ملی خود نباید پرچم دار و آیینه ی نمایش عمومی این به ظاهر خوشی هایی باشد که چه بسا بخش عظیمی از جامعه را دچار سر خوردگی ، یأس و یا خدای ناکرده تشویق به کسب روزی از راه ناصوابش نماید. هشدار به همین جا ختم می شود اما جامعه خود نیز باید به برخی بد آموزی های عمومی نیز واکنش نشان دهد واگرنه پویایی و حیات از جامعه ای که نسبت به اتفاقات حساس نباشد به زودی رخت بر خواهد بست.
گام دوازدهم:
به همان اندازه که پنهان ماندن برخی معضلات و مشکلات می تواند زمینه ساز برخی ناهنجاری ها باشد در جهت مقابل نیز آشکار شدن برخی از مسایل و مشکلات درونی بخش یا بخش هایی از اجتماع ، خود شروعی خواهد بود بر دامن زدن های ناآگاهانه و مدیریت نشده! اگر بتوانیم عریانی برخی مشکلات به ظاهر بزرگ و اما در باطن کوچک و حقیر را درمان کنیم نیمی از التهابات اجتماع به خودی خود حل و فصل خواهد شد. توضیح لازم نیست و اهل نظر خوب می دانند در اکثر طبقات اجتماعی این معضل وجود دارد صد البته در سیاست و ورزش کمی چاشنی آن تندتر است!
گام سیزدهم:
در ماه مبارک رمضان سنت نیک و پسندیده ای در جریان بود و هست و نیز خواهد بود به نام افطاری دادن اما این افطاری دادن بدجوری برخی را به هوس انداخت و یا درد سر! امسال که گذشت اما برای در امان ماندن پاکی و صفای غیر قابل وصف ماه مبارک رمضان و خوبی های تمام ناشدنی اش خواهشمندیم در سال بعد و سال های پس از آن از این سنت و سیره ی نیک و پسندیده برای پیشبرد اهداف شخصی و گروهی سوء استفاده نشود و ای کاش دولت محترم ابلاغیه ای صادر می فرمود تا حد اقل مجموعه ی تحت امر دولت اولا در هر مراسم افطاری نتوانند شرکت نمایند و در ثانی خودشان نیز نتوانند از این سفره های رنگین چندین ده میلیون تومانی پهن کنند! البته می دانیم که بزرگتر های این سرزمین راضی به ریا و سوء استفاده نیستند اما برخی زیر دست ها امان نمی دهند که این قاعده حفظ شود و همگی سری به سلامت به سر منزل مقصود که همانا کامروایی و سعادتمندی است ببریم!
گام چهاردهم:
بهداشت و سلامت جامعه یکی از ارکان جدی و غیر قابل گذشت و اغماض است و سخت بر این مورد پا فشاری داریم که ورود برخی معضلات به این دو بخش که باید به این دو، ضلع سومی به نام تغذیه را نیز اضافه نماییم می تواند اجتماع را برای روزهای متوالی درگیر التهاب و نگرانی نماید. ورود و خروج میهمانان ، کالاهای بی شناسنامه! عدم رعایت بهداشت فردی و اجتماعی و دست آخر مراقب نبودن متولیان امر گناهی نابخشودنی است چرا که جامعه اگر از نظر سلامت روحی ، جسمی و روانی آسیب ببیند آنگاه باید منتظر پیشآمدهای ناگواری باشیم که میلیارد ریال جوابگو نیست شاید میلیون دلار کفاف ندانم کاری برخی را بدهد! پس به شعار ارزنده و محترم «پیشگیری بهتر از درمان»عمیق و دقیق پایبند بمانیم!
گام پانزدهم:
امروز چند مناسبت ادبی هم دارد یکی تولد بزرگ مردی از خطه ی خراسان که بزرگانی بی شماری در کسوت شاگردی او بوده اند و خود اینک از بزرگان دیار ایران زمین محسوب می شوند از جمله استاد عزیز و ارجمند و در عین حال دقیق النظر و صمیمی دکتر یدالله جلالی پندری.
«محمدرضا شفيعي كدكني» - شاعر و استاد پيشكسوت زبان و ادبيات فارسي ؛ 18 شهريورماه سال ‌1318 در كدكن ـ از روستاهاي تربت حيدريه ـ متولد شده و در حوزه‌ي شعر، تحقيق و نقد ادبى، سبك‏شناسى شعر فارسى و عرفان ايرانى آثار بسيارى منتشر كرده است، كه از آن جمله‌اند: «قلندريه در تاريخ»، «موسيقى شعر»، «اين كيمياى هستى»، «ادوار شعر فارسى»، «شعر معاصر عرب»، «شاعر آينه‌ها» (بررسي سبك هندي و شعر بيدل)، «تازيانه‌هاي سلوك» (نقد و تحليل چند قصيده از سنايي)، «نوشته بر دريا» از ميراث عرفاني ابوالحسن خرقاني، «چشيدن طعم وقت» از ميراث عرفاني ابوسعيد ابوالخير و تصحيح «اسرارنامه»، «مصيبت‌نامه»، «منطق‌الطير» و «مختارنامه»ي عطار نيشابوري.
برای این عزیز ارجمند آرزوی سلامتی توأم با موفقیت داریم.
گام شانزدهم:
در خبر ها خواندیم : توني بلر به سرقت ادبي از يك فيلم‌نامه متهم شد . تا این جای داستان چیز عجیب و نادری اتفاق نیافتاده است چرا که اگر این کار ها از نخست وزیر جنگ طلب و متقلب انگلستان سر زند باید تعجب نمود. تعجب و نکته ی قابل تأمل در ادامه است : بلر چهارميليون پوند (هفت‌ميليون دلار) به‌عنوان پيش‌پرداخت كتابش گرفته بود. او در «يك سفر» از دوران تصدي خود و تصميم‌هاي اتخاذشده درباره‌ي جنگ عراق در سال‌هاي 2007 - 1997 دفاع كرده است.
اكنون اين كتاب در فهرست پرفروش‌ترين آثار انگليسي سايت آمازون قرار دارد و هم‌چنين در ميان 20 اثر برتر آمريكاست. برای یک کتاب با آن همه حرف و حدیث چهار میلیون پوند(هر پوند16226ريال) به عنوان پیش پرداخت!!! و دلمان سوخت برای آثار تحقیقی بزرگانی که ...
گام هفدهم:
اتاق فکر واژه ای است متشکل از دو کلمه چهار و سه حرفی اما اگر از شعار و حرف خارج شود و شکلی واقعی و جدی به خود بگیرد به معنای واقعی کلمه معجزه می کند. پیشکسوتان، نخبگان، اهالی فن و تجربه هر یک می توانند در حوزه ی فعالیت خود اتاق فکری باشند در راه خدمت به خاک و سرزمین خود پس بیاییم این اتاق فکر را کمی ، فقط کمی جدی بگیریم!
گام هیجدهم:
گام آخر؛در حالي‌كه 41 سال از درگذشت جلال آل احمد مي‌گذرد، آثار متعدد اين نويسنده همچنان تجديد چاپ مي‌شوند. جلال الدین سادات آل احمد، معروف به جلال آل احمد، فرزند سید احمد حسینی طالقانی در محله سید نصرالدین از محله های قدیمی شهر تهران به دنیا آمد، او در سال 1302 پس از هفت دختر متولد شد و نهمین فرزند پدر و دومین پسر خانواده بود. پدرش در کسوت روحانیت بود و از این رو جلال دوران کودکی را در محیطی مذهبی گذراند. تمام سعی پدر این بود که از جلال، برای مسجد و منبرش جانشینی بپرورد.جلال پس از اتمام دوره دبستان، تحصیل در دبیرستان را آغاز کرد، اما پدر که تحصیل فرزند را در مدارس دولتی نمی پسندید و پیش بینی می کرد که آن درسها، فرزندش را از راه دین و حقیقت منحرف می کند، با او مخالفت کرد: « دبستان را که تمام کردم، دیگر نگذاشت درس بخوانم که: «برو بازار کار کن» تا بعد ازم جانشینی بسازد. و من رفتم بازار. اما دارالفنون هم کلاسهای شبانه باز کرده بود که پنهان از پدر اسم نوشتم. » زندگی جلال آل احمد اگرچه کوتاه بود اما آثار به جا مانده از او فراوان و تأثیر گذار بوده و هست...
آثار ؛آثار جلال آل احمد را به طور کلی می توان در پنج مقوله یا موضوع طبقه بندی کرد: الف- قصه و داستان. ب- مشاهدات و سفرنامه. ج- مقالات. د- ترجمه. هـ- خاطرات و نامه ها.
الف- قصه و داستان
1- دید و بازدید 1324: نخست شامل ده داستان کوتاه بود، در چاپ هفتم دوازده داستان کوتاه را در بردارد. جلال جوان در این مجموعه با دیدی سطحی و نثری طنز آلود اما خام که آن هم سطحی است، زبان به انتقاد از مسایل اجتماعی و باورهای قومی می گشاید.
2- از رنجی که می بریم 1326: مجموعه هفت داستان کوتاه است که در این دو سال زبان و نثر داستانهای جلال به انسجام و پختگی می گراید. در این مجموعه تشبیهات تازه، زبان آل احمد را تصویری کرده است.
3- سه تار 1327: مجموعه سیزده داستان کوتاه است. فضای داستانهای سه تار لبریز از شکست و ناکامی قشرهای فرو دست جامعه است.
4- زن زیادی 1331: حاوی یک مقدمه و نه داستان کوتاه است. قبل از جلال، صادق چوبک و بزرگ علوی به تصویر شخصیت زنان در داستانهای خود پرداخته اند. زنان مجموعه زن زیادی را قشرهای مختلف و متضاد مرفه، سنت زده و تباه شده تشکیل می دهند.
5- سرگذشت کندوها 1337: نخستین داستان نسبتاً بلند جلال است با شروعی به سبک قصه های سنتی ایرانی، "یکی بود یکی نبود غیر از خدا هیچکس نبود" این داستان به بیان شکست مبارزات سیاسی سالهای 29 تا 31 حزبی پرداخته است.
6- مدیر مدرسه 1337: این داستان نسبتاً بلند به نوعی میان خاطرات فرهنگی آل احمد است. خود او در این مورد گفته است: "حاصل اندیشه های خصوصی و برداشت های سریع عاطفی از حوزه بسیار کوچک اما بسیار موثر فرهنگ و مدرسه" مدیر مدرسه، گزارش گونه ای است از روابط افراد یک مدرسه با هم و روابط مدرسه با جامعه. " آل احمد در مدیر مدرسه به نثر خود اعتماد کامل دارد.قلم دیگر در دستش نمی لرزد و چنین می نماید که اندیشه هایش نیز، در چارچوبی خاص، شکل نهایی خود را یافته است.به رغم این تکوین اندیشه، جلال شکست را باور کرده است، لذا به دنبال گوشه ای خلوت می گردد.
7- نون والقلم 1340: یک داستان بلند تاریخی که حوادث آن مربوط به اویل حکومت صفویان است. زبان نون والقلم به اقتضای زمان آن نسبتاً کهنه است.
8- نفرین زمین 1346:رمانی روستایی است که بازتابی از جریانهای مربوط به "اصلاحات ارضی" در آن بیان شده است.
9- پنج داستان 1350: دو سال پس از مرگ آل احمد چاپ شده است.
10- چهل طوطی اصل (با سیمین دانشور) 1351: مجموعه شش قصه کوتاه قدیمی از "طوطی نامه" که با تحریری نو نگاشته شده است. آل احمد در نامه ای خطاب به حبیب یغمایی، مدیر مجله ادبی یغما می نویسد: " و من که جلال باشم وقتی خیال دکتر شدن و ادبیات را در سر داشتم به اینها دسترسی یافتم. قرار بود درباره "هزار و یک شب" و ریشه های هندی و ایرانی قصه هایش چیزی درست کنم به رسم رساله، که نشد. . ."
11- سنگی بر گوری 1360: رمانی است کوتاه و آخرین اثر داستانی آل احمد محسوب می شود. موضوع آن فرزند نداشتن اوست.
ب- مشاهدات و سفرنامه ها :اورازان 1333، تات نشینهای بلوک زهرا 1337، جزیره خارک، درٌ یتیم خلیج فارس 1339، خسی در میقات 1345، سفر به ولایت عزرائیل چاپ 1363، سفر روس 1369 ، سفر آمریکا و سفر اروپا که هنوز چاپ نشده اند.
ج- مقالات و کتابهای تحقیقی :گزارشها 1325، حزب توده سر دو راه 1326، هفت مقاله 1333، سه مقاله دیگر 1341، غرب زدگی به صورت کتاب 1341، کارنامه سه ساله 1341، ارزیابی شتابزده 1342، یک چاه و دو چاله 1356، در خدمت و خیانت روشنفکران 1356، گفتگوها 1346.
د- ترجمه :عزاداریهای نامشروع 1322 از عربی، محمد آخرالزمان نوشته بل کازانوا نویسنده فرانسوی 1326، قمارباز 1327 از داستایوسکی، بیگانه 1328 اثر آلبرکامو (با علی اصغر خبرزاده)، سوء تفاهم 1329 از آلبرکامو، دستهای آلوده 1331 از ژان پل سارتر، بازگشت از شوروی 1333 از آندره ژید، مائده های زمینی 1334 اثر ژید (با پرویز داریوش)، کرگدن 1345 از اوژن یونسکو، عبور از خط 1346 از یونگر (با دکتر محمود هومن)، تشنگی و گشنگی 1351 نمایشنامه ای از اوژن یونسکو؛ در حدود پنجاه صفحه این کتاب را جلال آل احمد ترجمه کرده بود که مرگ زودرس باعث شد نتواند آن را به پایان ببرد؛ پس از آل احمد دکتر منوچهر هزارخانی بقیه کتاب را ترجمه کرد.
هـ- خاطرات و نامه ها :نامه های جلال آل احمد (جلد اول 1364) به کوشش علی دهباشی، چاپ شده است که حاوی نامه های او به دوستان دور و نزدیک است.


به امید فردایی بهتر و گام هایی مستحکمتر
یزدفردا
  • نویسنده : یزد فردا
  • منبع خبر : خبرگزاری فردا